Terugblik op ontwikkelingen

We hebben veel aan de oude culturen, als die van Chinezen, de volkeren uit India en het Midden-Oosten, Egypte, Grieken en Romeinen te danken. Niet alleen de kennis van de sterrenhemel. Ze vertaalden die in prachtige verhalen over goden en demonen om er lessen uit te leren. Daarnaast ontwikkelden zij kennis van de natuur en de veredeling van planten en dieren, om voedsel zeker te stellen, kennis die we nog steeds dagelijks gebruiken, waarop we voortborduren met nieuwe technologieën. Zo hadden ook volkeren in Australië, Noord- en Zuid-Amerika al zeer ontwikkelde culturen voor de schepen vanuit Europa deze kwamen verstoren. Heel veel culturen hadden een vorm van schrift ontwikkeld.

   Uit kleine tekeningetjes ontstonden tekens en dat werden later lettergrepen en letters. Daarmee kon met het menselijk geheugen uitbreiden. Alle kennis werd vastgelegd op kleitabletten en in boeken en boekrollen. Kennis die we niet meer zelf hoefden te onthouden omdat je alles kon opzoeken. Je hoefde alleen te weten dat je de informatie kon vinden. Het lijkt erop dat we zelfs dat vergeten zijn en alles nu aan machines gaan toevertrouwen waarmee we nog meer kennis vastleggen. Kennis die we nodig denken te hebben en waarvan we het bestaan dreigen te vergeten, zoals we het begrip van de natuur van onze voorouders verloren hebben. Het lijkt erop dat we proberen de natuur te slim af te zijn. Alsof we – net als een stierenvechter – de natuur de baas willen worden, terwijl we weten dat dat meestal fataal is voor de stier. En: Wanneer er geen natuur meer is, dan redden wij het ook niet.

   Ik maak me zorgen, wil geen pessimist zijn. Wanneer we onze kennis en die van onze voorouders goed zouden gebruiken en daarbij nadenken over het karakter van onze wereld en van het leven dat eruit is ontstaan, dan is er genoeg om ons alle oplossingen te geven voor de door onszelf veroorzaakte problemen; je zou bijna aan Utopia kunnen denken. Bijna, want de aarde is niet iets dat we zomaar naar onze hand kunnen zetten. Het is een levend organisme waarop wij niet meer dan parasieten zijn. Geen zonnekoningen en machthebbers, geen wijzen en geleerden, geen genieën. Maar we kunnen wel het verschil maken in hoe die er voor de volgende generaties uit zal zien. De corona-periode liet al zijn hoe snel de natuur bepaalde tekorten kan herstellen, wanneer we haar iets meer met rust laten.