Natura artis magistra

De natuur als meesteres van de kunst. U kent de kreet. De naam Artis is eraan ontleend, maar het gaat om de natuur. Natuurlijk! We hadden het bijna vergeten.

Daarover gaat dit schilderij. Daarover gaat het wel vaker. Toch voelen we ons soms als stierenvechters tegenover de natuur, willen we haar overwinnen in plaats van ons door haar kracht en schoonheid te laten inspireren.

Ik las een boek over Anselm Kiefer, u weet wel de kunstenaar van die megalomaan grote doeken met trieste bomen en verwoeste landschappen. De Noordse schrijver Karl Ove Knåusgard heeft jarenlang geprobeerd hem te leren kennen en te begrijpen. Hij beschrijft de ateliers waarin zijn immense kunstwerken en installaties in elkaar worden gezet, het eenzame bestaan van de kunstenaar en de mensen die met hem samenwerken. Maar echt ontdekken wie hij is lijkt toch niet te lukken. De kunstenaar is overal en nergens thuis, bezit vele ateliers en landgoederen, een eigen vliegtuig of helikopter, heeft een aantal kinderen en exen en we zien hem bij openingen van exposities te midden van de rijken der aarde.

Zijn werk is ronduit deprimerend. De landschappen tonen de ene keer datgene wat blijft en min of meer eeuwig is, ofwel de eindeloze bossen, de andere keer de rivier die door een kaal landschap stroomt en staat voor de voortdurende verandering. Stilstand en beweging in het concept tijd. Veel kleur is er niet te ontdekken. Vaak gebruikt hij zelfs gesmolten lood om zijn doeken ‘op te vrolijken’. Kleuriger zijn de aquarellen die op de cover en schutbladen van het boek zijn afgebeeld. Die hebben iets uitdagends, maar echt vrolijk…

Vaak relateert men dit werk wel aan Duitsland en WOII. Ik weet het niet. Kiefer is na de oorlog geboren, heeft vast wel een indruk van de jaren ’40 en ’50, en van de verhalen uit die tijd. Maar zijn life-style laat dat niet zien, of zie ik dat verkeerd?

Als we willen geeft de natuur ons alles wat we nodig hebben. Van voedsel en medicijnen tot materie om ons te kleden en huizen te bouwen. Als we goed kijken en luisteren valt er heel veel te leren dat AI ons niet kan vertellen. In voorbije tijden is al zoveel kennis verzameld die we nu dreigen te vergeten. Laten we mensen blijven en niet ons verstand uitbesteden aan databasen.